Bezpieczna podroż cz. 2 – Jak przeżyć zamach terrorystyczny

Zamach terrorystyczny to mało prawdopodobne zagrożenie. Niemniej ze względu na śmiertelne niebezpieczeństwo jakie ze sobą niesie, warto wiedzieć, jak w jego trakcie się zachować, aby zwiększyć swoje szanse na przeżycie.

Uniknij niebezpieczeństwa

Najskuteczniejszym środkiem uniknięcia zagrożenia jest nieobecność w miejscu i w czasie, w którym zagrożenie to występuje (jestem świadom, że brzmi to „bardzo odkrywczo” 😉 ) . W związku z czym, najlepiej unikaj podróży do krajów gdzie zagrożenie terroryzmem jest duże. Przede wszystkim są to: Irak, Afganistan, Nigeria, Syria, Pakistan, Jemen, Somalia, Indie, Turcja, Libia, Egipt, Filipiny [dane na lata 2017-2018]. Jeśli chodzi o zagrożenie terroryzmem w innych państwach, można łatwo sprawdzić je za pomocą wspomnianych w poprzednim wpisie źródeł: Global Terrorism Index oraz listy ostrzeżeń publikowanej przez MSZ.

Będąc już w jakimś miejscu publicznym (a szczególnie w krajach gdzie zagrożenie terroryzmem jest znaczne) pamiętaj o dwóch rzeczach. Po pierwsze, staraj się oszacować na ile miejsce, w którym się znajdujesz, jest atrakcyjne dla terrorystów. Dzięki temu wyrobisz sobie nawyk zachowywania odpowiedniego poziomu czujności, tam gdzie jest ona szczególnie potrzebna. Po drugie, obserwuj!

Twoja uwaga powinna być szczególnie wyczulona na niestandardowe zachowania osób (np. mężczyzna ubrany nieadekwatnie do pogody przemieszcza się przez tłum osób i wydaje się bardzo zestresowany, mimo tego, że pozostałe osoby z tłumu nie przejawiają oznak zdenerwowania) oraz na sytuacje odbiegające od normy (np. samotny plecak pozostawiony na środku holu w kinie przed premierą filmu bądź samochód ciężarowy poruszający się w centrum miasta w pobliżu odbywającego się koncertu).

Wszystkie tego typu sygnały ostrzegawcze wymagają ponadprzeciętnej uwagi, gdyż im szybciej namierzysz źródło zagrożenia i im precyzyjniej oszacujesz jego charakter, tym większa szansa na jego uniknięcie.

Oprócz obserwacji skierowanej głównie na wszelkie anomalia, wchodząc do budynku (w tym także na stadion) naucz się wyłapywać jak przebiegają drogi awaryjne i jakimi wyjściami można szybko opuścić budynek.

Ponadprzeciętny poziom świadomości sytuacyjnej zachowaj przebywając w tłumie, w supermarkecie, w muzeum, na targu, na dworcu, w restauracjach i kawiarniach, a także będąc uczestnikiem imprez masowych.

Szeroko rozumiana prewencja obejmuje również absolutny zakaz zbliżania się do miejsca, w którym podejrzewamy, że ma miejsce incydent o charakterze terrorystycznym. Przykładowo: jeśli zauważysz, że grupa uzbrojonych napastników wchodzi do budynku (np. do muzeum) pod żadnym pozorem tam nie wchodź i natychmiast stamtąd się oddal. Dopiero będąc w bezpiecznym miejscu powiadom stosowane służby.

Różne ataki – różne strategie przetrwania

Podobnie jak nie istnieje coś takiego jak uniwersalne lekarstwo tak samo nie ma jednego sposobu pozwalającego na przeżycie ataku terrorystów. Z racji tego, że pośród wielu zróżnicowanych form zamachów, wyróżnić możemy trzy szczególnie popularne ich typy – w dalszej części wpisu właśnie na nich skupimy swoją uwagę. Są nimi zamach bombowy, atak tzw. aktywnego strzelca oraz sytuacja zakładnicza.

 Atak bombowy

Przed wybuchem…

Szanse na przeżycie człowieka w starciu z eksplodującą bombą są raczej małe. W związku z czym weź sobie do serca zasadę, w myśl której: „jeśli widzisz bombę to bomba widzie ciebie”. Jej bezpośrednią implikacją jest to, że musisz jak najszybciej oddalić się od miejsca gdzie znajduje się ładunek.

Nigdy nie ruszaj podejrzanych, pozostawionych rzeczy mogących przenosić ładunek wybuchowy (np. torba, plecak, walizka). Jeśli zauważysz coś co wzbudzi Twoje podejrzenia powiadom służby bezpieczeństwa. Nawet jeśli alarm okaże się fałszywy, to przynajmniej nie będziesz miał sobie nic do zarzucenia, zaś Twoja czujność i świadomość niebezpieczeństwa może uratować innym życie.

Z kolei gdy zauważysz, że ktoś ma na sobie ładunek (tzw. pas szahida) postaraj się sprawnie oddalić od tej osoby starając się nie tracić jej z oczy. Gdy już będziesz w bezpiecznej odległości powiadom o swoich podejrzeniach stosowane służby (np. ochronę dworca), podając jej szczegóły pozwalające rozpoznać podejrzanego.

Bomba wybucha…

Gdy w porę nie udało Ci się opuścić miejsca wybuchu – postaraj się nie wpadać w panikę. Działaj szybko i zdecydowanie. Jeśli to możliwe przed samym wybuchem ukryj się za jaką solidną, naturalną osłoną. Jeśli zaś nie ma na to szans, przed samym wybuchem połóż się głową w stronę przeciwną do miejsca wybuchu, twarzą do ziemi. Skrzyżuj nogi, zasłoń uszy osłaniając głowę rękoma i otwórz szeroko usta.

Po wybuchu…

Gdy wybuch się zakończy a Ty możesz się poruszać i jeśli nie zagraża to Twojemu życiu, spróbuj opuścić miejsce eksplozji (pamiętaj – zawsze może dojść do kolejnych wybuchów). Nie zabieraj ze sobą przedmiotów osobistych (szkoda cennego czasu). Będąc w bezpiecznym miejscu postaraj się powiadomić służby. Gdy do akcji wkroczą służby ratunkowe – bezwzględnie wykonuj ich polecenia.

Aktywny strzelec

Atak tzw. aktywnego strzelca polega na tym, że osoba bądź grupa osób dąży do zabicia jak największej liczby osób znajdujących się w danym miejsc. Atak zwykle przeprowadzony zostaje z wykorzystaniem automatycznej broni palnej.

Co zatem robić gdy stajemy się uczestnikami takiego zdarzenia? Po pierwsze spróbuj zachować spokój (choć jest to bardzo trudne). Nie ulegaj także presji sytuacji polegającej na kopiowaniu zachowań innych (grupa nie zawsze dokonuje najlepszych wyborów – szczególnie pod wpływem silnych emocji). Staraj się myśleć samodzielnie.

Twoim głównym celem powinno być jak najszybsze opuszczenie miejsca zdarzenia. Przebieg ucieczki zależy w dużym stopniu od sytuacji. Jeśli to możliwe najlepiej opuścić zagrożony budynek bądź teren. Jeśli zaś nie możesz tego zrobić – znajdź pomieszczenie gdzie możesz się zabarykadować (gdy znajdujesz się w budynku) bądź znajdź naturalną osłonę, za którą może się schować (gdy znajdujesz się na zewnątrz). O ile to możliwe współpracuj z innymi osobami – razem macie większe szanse na przetrwanie.

Gdy znajdujesz się za granicą

Warto wyrobić sobie przydatne nawyki. Przede wszystkim noś przy sobie dokumenty, pieniądze, telefon wraz z ładowarką. Dobrze też  jeśli będziesz miał w telefonie zdjęcie paszportu z widoczną fotografią i danymi. Ponadto zanotuj numer telefonu do polskiej ambasady, w kraju gdzie przebywasz oraz numer rezydenta biura podróży, z usług którego korzystasz.

Będąc w kryjówce (za osłoną) wyłącz telefon (zarówno dźwięk jak i wibracje). Dopiero zapewniając sobie podstawowe bezpieczeństwo poinformuj służby.

Ucieczka

Pamiętaj, że jeśli nie udało ci się uciec na początku całego zdarzenia Twoje szanse na pomyślne wymknięcie się z czasem spadają. Jeśli napastnicy kontrolują sytuację – próba ucieczki zakończy się najpewniej śmiercią.

Jeśli jednak jest szansa wykorzystać zamieszanie, możesz rozważyć ucieczkę. Pamiętaj jednak co najmniej o tym, że:

– Gdy jesteś w zasięgu wzroku napastników – uciekając – nie biegnij od razu, początkowo staraj się nie zwracają na siebie uwagi przybliżyć się do wyjścia.

– Gdy istnieje prawdopodobieństwo, że strzelec do Ciebie mierzy biegnij zygzakiem, w przeciwnym razie wybierz najprostszą drogę i staraj się pokonać ją w jak najkrótszym czasie.

Gdy napastnicy zaczną strzelać a Tobie nie uda się opuścić miejsca zagrożenia padnij twarzą w dół na ziemię zasłaniając rękami głowę, pozostań na ziemi, znajdź solidną osłonę (nie zapomnij, że obiekt, który jest skuteczną osłoną przed strzałem z pistoletu może nie sprawdzić się w przypadku wykorzystania przez napastnika silniejszej broni – jaką jest karabin maszynowy). W trakcie strzelaniny nie wyglądaj przez okna i drzwi.

Powstrzymaj krzyk (może zwrócić uwagę napastnika), ostrożnie sprawdź czy nie jesteś ranny.

W sytuacji gdy zostaniesz zmuszony do ewakuacji nie przemieszczaj się otoczony ludźmi: w środku biegnącego tłumu panuje największy ścisk i najtrudniej sterować swoim zachowaniem, zaś utrata równowagi może prowadzić do śmierci. Zawczasu opracuj drogę ewakuacji (przydatna okaże się tutaj świadomość sytuacyjna). Nigdy nie ewakuuj się przy użyciu windy. Opuszczając miejsce w czasie sytuacji kryzysowej, musisz być świadomy, że w tłumie człowiek szczególnie podatny jest na „zarażanie się” emocjami przeżywanymi przez innych – pilnuj więc aby nie udzieliła Ci się panika tłumu.

Jeśli uda ci się już raz opuścić miejsce ataku nie wracaj tam, pozwól służbom pracować.

Jeśli wszystkie powyższe sposoby zawiodą i jesteś zmuszony do walki z napastnikiem (napastnikami) wykorzystaj wszelkie dostępne środki, które mogą zwiększyć Twoje szanse. Wykorzystaj element zaskoczenia, a także wszystko co nadaje się do użycia w charakterze improwizowanej broni (gaśnica, parasol, narzędzia itp.). Gdy jest Was więcej atakujcie grupą.

Musisz pamiętać jednak, że walka jest w przypadku tego ataku ostatecznością.

Sytuacja zakładnicza

Zachowanie w towarzystwie terrorystów…

Sytuacja zakładnicza jest swego rodzaju grą psychologiczną, w trakcie której o tym kto przeżyje, a kto zginie decydują często niepozorne zachowania. Aby ją przeżyć musisz przede wszystkim zdać sobie sprawę ze swojego położenia.

W większości tego typu sytuacji jesteś w pełni zależny od swoich oprawców. W związku z czym musisz się z tym pogodzić i dopasować się do sytuacji.

Po pierwsze zachowuj się spokojnie. Staraj się prezentować jako definicja „przeciętnej przeciętności”. Pod żadnym pozorem nie zgrywaj bohatera, ani nie tłumacz napastnikom „z kim oni to nie zadarli”. Takie zachowania można porównać do spacerowania po linie nad kilometrową przepaścią…. z opaską na oczach.

Musisz wykazywać posłuszeństwo wobec oprawców. Zatem nie przeszkadzaj terrorystom, wykonuj ich polecenia, nie okazuj agresji, nie wpatruj się w nich natarczywie. Jeśli coś Ci każą zrobić a Ty zrobić tego nie możesz – powiedz im to.

Unikaj także kontaktu wzrokowego, gdyż jest ono zaproszeniem do walki. Nie obracaj się również tyłem do napastników (wtedy łatwiej Cię będzie zabić).

Odpowiadaj tylko na pytania, nie komentuj, nie kłam i nie oszukuj. Nieszczerość zostanie najpewniej szybko zdemaskowana, a Ciebie bądź innych uwięzionych spotkają konsekwencje takiego zachowania.

Gdy jest to możliwe: jedz, pij, skorzystaj z toalety – nigdy nie wiesz kiedy taka możliwość pojawi się po raz kolejny. Twoim priorytetem jest fizyczne przetrwanie.

Swoją energię i chęć oporu (walki) skanalizuj na baczną obserwację zarówno otoczenia jak i napastników (uważaj jednak na nadmierne wpatrywanie się w terrorystów – rób to raczej mimochodem). Postaraj się zapamiętać maksymalnie dużo cech sprawców (m.in. uzbrojenie, poruszane tematy, plany, sposób trzymania broni, sposoby rekcji na przebieg zdarzeń) oraz istotnych szczegółów otoczenia.

O ile to możliwe nieustannie prezentuj siebie jako osobę, CZŁOWIEKA (warto m.in. stosować swoje imię, wspominać o typowo ludzkich problemach, mówić o rodzinie, przeżywanych emocjach). Większość ludzi ma problem z krzywdzeniem innych, dlatego więc psychika oprawców dąży często do infrahumanizacji (tzw. odmawiania ofiarom cech typowych dla ludzi) bądź wręcz dehumanizacji (odczłowieczenia) swoich ofiar.

Pamiętaj w trakcie gdy jesteś zakładnikiem Twoim celem jest przetrwanie. Dlatego nie narażaj się niepotrzebnie i nie porzucaj nadziej, bo to często ona decyduje o tym kto przetrwa, a kto nie.

Gdy wejdą antyterroryści…

Moment wejścia antyterrorystów może wydawać się końcem stresowej sytuacji. Nic bardziej mylnego. Sam szturm jednostek policyjnych (bądź wojskowych) to moment kulminacji stresu przeżywanego zarówno przez napastników jak i zakładników. Dlatego postaraj się w tym czasie opanować swoje emocje i zachować wzmożoną czujność.

Z racji tego, że aż do momentu identyfikacji antyterroryści będą postrzegać Cię jako potencjalnego napastnika bądź gotowy na szorstkie, wręcz brutalne traktowanie.

Pod żadnym pozorem nie rzucaj się w ręce wybawców, nie wykonuj gwałtowanych ruchów, ani nie uciekaj z pomieszczenia gdzie byłeś przetrzymywany.

Zachowuj się spokojnie, nie wstawaj bez pozwolenia, nie odzywaj się, nie zadawaj pytań. Rób tylko to co każą Ci służby. Wykazuj chęć współpracy.

W przypadku gdy grupa szturmująca użyje gazu nie trzyj oczu, nie dotykaj skóry oraz nie połykaj wydzieliny, jeśli taka się pojawi.

Gdy już jesteś wolny

Przeżycie zamachu terrorystycznego w większości przypadków wiąże się z większą bądź mniejsza traumą. Dlatego gdy wszystko się zakończy nie udawaj niewzruszonego herosa, tyko daj sobie pomóc. To pozwoli Ci szybciej wrócić do normalnego funkcjonowania.