Bezpieczna podróż cz.4 – Jak przetrwać trzęsienie ziemi [+infografika]

Trzęsienie ziemi to zagrożenie rzadkie, ale śmiertelnie niebezpieczne. O ile w Polsce trzęsienia nie stanowią specjalnego problemu, to na wielu obszarach, do których często podróżujemy (jak np. Turcja, Grecja czy Włochy) niosą one znaczące ryzyko. Z artykułu dowiesz się jak przygotować się na trzęsienie ziemi i co zrobić, aby je przetrwać.    

60 sekundowy „koniec świata”

Czy przeżyłeś kiedyś koniec świata? Osoby które doświadczyły silnego trzęsienia ziemi, z pewnością udzielą twierdzącej odpowiedzi. W czasie trzęsień ziemi świat dosłownie wali się nam na głowę. Co więcej, w niektórych przypadkach – także dosłownie – ziemia wyjeżdża nam spod nóg.

Zobacz z czym możesz mieć do czynienia w trakcie trzęsienia ziemi.

Wszystkiemu towarzyszą dodatkowo dziwne odczucia i sygnały wysyłane przez nasze ciało: niektóre osoby myślą, że to z nimi dzieje się coś niedobrego (np. że przeżywają właśnie zawroty głowy, czy wręcz zawał bądź udar). 

Trzęsieniom o odczuwalnej dla człowieka sile niemal zawsze towarzyszą nieprzyjemne emocje (w szczególności lęk). Emocje te są proporcjonalne do siły wstrząsów i działają rozstrajająco na naszą psychikę.

Mimo, że większość trzęsień ziemi nie trwa zbyt długo (przeważnie kończą się do 60 sekund), należą one do jednych z najpotężniejszych możliwych stresorów.     

Z trzęsieniami ziemi jest jeszcze jeden problem – w zasadzie nie da się ich przewidzieć. To czyni je jeszcze bardziej niebezpiecznymi. I tym bardziej powinno zmotywować nas do mentalnego i logistycznego przygotowania na tego typu zagrożenie. 

A więc do dzieła!

Przed trzęsieniem

Zanim wyruszysz w podróż

Przede wszystkim powinieneś wiedzieć, że wybierasz się do obszaru zagrożonego trzęsieniami ziemi. Dlatego zawsze przed podróżą za granicę postaraj się sprawdzić, z jakimi niebezpieczeństwami możesz się w jej czasie spotkać (o tym jak to zrobić pisałem w pierwszej części cyklu).

Obszary zagrożone
Większość trzęsień ziemi wywoływana jest ruchami płyt tektonicznych (stanowią one ok. 90% wszystkich trzęsień). Jednocześnie ruchy płyt odpowiadają za najsilniejszy rodzaj trzęsień. W związku z czym, to właśnie państwa (a konkretniej – obszary) położone na obszarach gdzie płyty tektoniczne ze sobą graniczą, szczególnie narażone są na to niebezpieczeństwo.

Na poniższych mapach możesz sprawdzić obszary o podwyższonej aktywności sejsmicznej. To właśnie tam ryzyko trzęsień ziemi jest największe.

Jeśli wiesz już, że w miejscu do którego zmierzasz (bądź przez które podróżujesz) prawdopodobne jest wystąpienie trzęsień – jeszcze przed podróżą:

• Zgłoś swoją podróż w systemie Odyseusz prowadzonym przez MSZ, to znacząco zwiększy szanse na udzielenie Ci pomocy przez polskie państwo w razie wystąpienia kryzysu (https://odyseusz.msz.gov.pl/);
• Wykup dobrowolne ubezpieczenie obejmujące: koszty leczenia, ratownictwa, akcji poszukiwawczej, nieszczęśliwe wypadki;
• Zapisz w telefonie numery do miejscowych służb ratunkowych, ubezpieczyciela oraz ambasady właściwej dla danego kraju;
• Upewnij się, że masz przy sobie adnotację o swojej grupie krwi. 

Po przybyciu na miejsce

Gdy wprowadzisz się do swojego pokoju (zakładam, że będziesz korzystać z hotelu lub mieszkania/domu na wynajem) koniecznie ustal gdzie znajdują się gaśnice, główny wyłącznik prądu i gazu oraz drogi ewakuacyjne. Upewnij się też, że wszyscy domownicy to wiedzą i potrafiliby w razie trzęsienia wyłączyć dopływ prądu i gazu.

Określ miejsce do którego będziesz się ewakuował: powinna to być szeroka, otwarta przestrzeń, na której nie ma ryzyka, że coś spadnie Ci na głowę. (Jeśli pomyślałeś o plaży, wiedz, że to nienajlepszy pomysł. Dlaczego? O tym za chwilę.)

Ta otwarta przestrzeń może posłużyć także za miejsce spotkania z najbliższymi, w razie gdyby z jakichś powodów zostaliście rozdzieleni.

Mentalna mapa ewakuacji
Dobrym pomysłem jest także wykorzystanie wizualizacji do przetrenowania kilku alternatywnych wariantów ewakuacji. To zwiększy szanse na znacząco szybszą ewakuację w przypadku rzeczywistego zagrożenia.   

Bądź gotowy

Jak już wspomniałem, trzęsień ziemi w praktyce niemal nie da się wykryć. Nie zwalnia Cię to jednak z podstawowej czujności i przygotowania. Pamiętaj zatem o:

• Świadomości sytuacyjnej – bądź wyczulony na zauważalne odchylenia od normy (np. dziwne dźwięki, lekkie wstrząsy czy niecodzienne zachowania zwierząt);
• Przygotowaniu przed położeniem się spać wygodnych butów w okolicach łóżka (sandały bądź klapki odpadają);
• Naładowaniu przed snem telefonu komórkowego i trzymaniu go w łatwo dostępnym miejscu;
• Przygotowaniu zestawu ratunkowego i umieszczeniu go w pobliżu łóżka (informacje o tym co powinno znaleźć się w takim zestawie znajdziesz w poniższej ramce).  

Co powinien zawierać podręczny zestaw ratunkowy

Dokumenty (głównie paszport),
Gotówkę
Picie
Jedzenie (np. batony energetyczne)
Mapę miasta
Chusteczki higieniczne
Latarkę
Zapasowe baterie
Apteczkę (koniecznie uwzględnij w niej porcję leków, które Ty lub Twój bliski musi przyjmować)
Gwizdek
Maska przeciwpyłową
Ewakuując się musisz zabrać także telefon!  

Najlepiej wszystko to spakować do plecaka!

Trzęsienie ziemi

Jak zachować się w trakcie trzęsienia ziemi

Zachowania zwiększające szanse na wyjście cało z trzęsienia ziemi zależą od dwóch zasadniczych czynników:

• Tego gdzie się znajdujesz w trakcie trzęsienia – jesteś w budynku, na zewnątrz bądź podróżujesz samochodem;
• Czynników sytuacyjnych – kontekstu sytuacji, który w zasadzie jest niemożliwy do opisania.

Najbardziej podstawowe i obowiązkowe do zapamiętania rady, pogrupowane według miejsca gdzie zastanie nas trzęsienie, znajdują się na poniższej infografice. 

Gdy znajdziesz się pod gruzami

Jeśli trzęsienie zastało Cię w budynku i został on zauważalnie uszkodzony, nie zwlekaj opuść go (pamiętaj jednak aby nie korzystać z windy). Jeśli jednak utknąłeś po gruzami i nie możesz o własnych siłach się wydostać na powierzchnię – spokojnie nie panikuj.

Co zatem robić?

• Przede wszystkim chroń drogi oddechowe (ubierz maskę z zestawu lub po prostu zasłoń usta i nos kawałkiem materiały – np. koszulki);
• Nie marnuj sił na niepotrzebne działania (nie krzycz gdy nie słychać nikogo w pobliżu lub gdy wstrząsy nadal trwają);
• Przeanalizuj możliwości i dopiero wtedy działaj;
• Uświadom sobie, że pomoc ratowników wkrótce nadejdzie;
• Działając skup się na zadaniu, to pozwoli powściągnąć reakcję stresową i wykorzystać jej pozytywne skutki;
• Jeśli to możliwe podejmij próbę odszukania drogi wyjścia, jednak pamiętaj, że w trakcie prób wyjścia z rumowiska możesz pogorszyć swoją sytuację (np. klinując się w wąskim przejściu);
• Jeśli w pomieszczeniu gdzie utknąłeś jest mało tlenu, unikaj wzniecenia ognia (nie odpalaj zapałek);
• Rozejrzyj się za przedmiotami, które pomogły by posłużyć do wysyłania sygnałów świetlnych lub dźwiękowych, najlepiej jednak jeśli użyjesz gwizdka (patrz – zestaw ratunkowy). Jeśli to możliwe napisz również SMSa do bliskich, którzy zostali na powierzchni. 

Po trzęsieniu – co robić gdy wstrząsy ustaną

Przeżyłeś. Świetnie, choć to jeszcze nie czas na świętowanie. Musisz teraz określić swoją sytuację i uniknąć wtórnych zagrożeń (niestety całkiem prawdopodobne, że one wystąpią).

Co zrobić po (ogólne zasady):

• Zachowaj spokój i sprawdź czy nie jesteś ranny;
• Bądź przygotowany na wstrząsy wtórne (zwykle są słabsze, choć i tak wiążą się z ryzykiem);
• Pomagaj innym jeśli nie zagraża to bezpośrednio Twojemu bezpieczeństwu;
• Proś o pomoc jeśli jej potrzebujesz;
• W razie potrzeby wezwij specjalistyczną pomoc, musisz mieć jednak świadomość, że służby mogą nie zjawić się za szybko ze względu na dużą liczbę ofiar;
• Nie pij wody z miejskich ujęć dopóki nie masz pewności, że nie jest skażona;
• Stosuj się do poleceń władz i służb porządkowych.

Gdy jesteś w budynku:

• Odetnij wodę, elektryczność i gaz;
• Wyłączyć piec i inne źródła ciepła;
• Słuchać bieżących informacji nadawanych przez radio.

Gdy jesteś na zewnątrz:

• Poruszając się po terenach dotkniętych trzęsieniem zachowaj najwyższą ostrożność;
• Nie korzystaj z pojazdów;
• Trzymaj się z dala od wszystkiego, co może się zawalić;
• Poruszając się po obszarze dotkniętym trzęsieniem raczej unikaj biegania;
• Uważaj na kałuże i zbiorniki wodne (kontakt z nimi może skutkować porażeniem prądem).

Zagrożenia wtórne – co jeszcze nam grozi

Same wstrząsy powodujące to, że spadają na nas niebezpieczne przedmioty, ściany pękają, a ziemia się rozstępuje nie wyczerpują niebezpieczeństw jakie nam zagrażają w związku z trzęsieniem ziemi. Trzęsienie może doprowadzić do wystąpienia innych, chciałoby się powiedzieć – wtórnych zagrożeń. Przyjrzymy się im, aby wiedzieć z czym jeszcze może przyjść się nam mierzyć.

• Porażenie prądem – pozrywane przewody elektryczne, w których płynie prąd stanowią śmiertelne zagrożenie dla każdego kto zetnie się z nimi czy to pośrednio, czy bezpośrednio. Dlatego przemieszczając się po trzęsieniu uważnie stawiaj stopy oraz uważaj czego dotykasz. Gdy zaś próbujesz komuś udzielić pierwszej pomocy, upewnij się, że nie leży np. na przewodzie elektrycznym.

• Tsunami – to spektakularne, ale też bardzo realne niebezpieczeństwo związane z trzęsieniem ziemi. Jak może wyglądać  – zobacz sam). To właśnie z powodu możliwych śmiercionośnych fal, po trzęsieniu warto opuścić nisko położone nadmorskie obszary (choćby wspinając się na najbliższe wzniesienie). 

• Pożar, wybuch gazu – uszkodzenie instalacji gazowej grozi pożarem, a nawet wybuchem. Ale aby ogień się rozprzestrzenił wystarczy tylko zrzucenie na palący się palnik jakiegoś łatwopalnego materiału. Dlatego aby uniknąć tych zagrożeń zaraz po wstrząsach wyłącz dopływ prądu i gazu, a także unikaj wolnego ognia (choćby w postaci płomienia z zapalniczki) gdy podejrzewasz, że mogło dojść rozszczelnienia instalacji gazowej.  Wszelkie małe pożary gaś przy pomocy gaśnicy.

• Tłum – możesz przeżyć samo trzęsienie, ale zginąć zadeptany przez tłum. Niestety panika dużej grupy ludzi potrafi być zabójcza. Jeśli porwie Cię tłum, zmierzaj w tym samym kierunku, za wszelką cenę utrzymuj się na powierzchni, jeśli to konieczne użyj przemocy – w walce w tłumie szczególnie przydatne są łokcie. 

• Osuwiska i lawiny – kolejne znaczące, lecz łatwe do przeoczenia zagrożenie. Aby go uniknąć, trzymaj się z daleka od miejsc gdzie osuwiska i lawiny mogą wystąpić.

Podsumowanie

Jak widzisz trzęsienia ziemi to poważne zagrożenie, których nie można bagatelizować. Niemniej mając świadomość związanego z nimi ryzyka oraz trzymając się prostych zasad bezpieczeństwa, znacząco zwiększasz swoje szanse na przetrwanie. I co najważniejsze masz pewność, że w przypadku próby będziesz wiedział co robić!  

ZOBACZ RÓWNIEŻ:

Bezpieczna podróż cz. 1 – Niebezpieczne kraje
Bezpieczna podroż cz. 2 – Jak przeżyć zamach terrorystyczny
Bezpieczna podróż cz.3 – Jak zabezpieczyć dom przed wyjazdem