Słownik Bezpieczeństwa w Biznesie (SBB) # 2 – Czarne łabędzie [+infografika]

Pojęcie z zakresu zarządzania ryzykiem, opisujące bardzo mało prawdopodobne wydarzenia, których skutki dla społeczeństwa, gospodarki, organizacji czy osoby są olbrzymie. Czarne łabędzie są trudne do przewidzenia (niespodziewane) i przypadkowe. Ponadto cechuje je to, że po wystąpieniu są traktowane przez obserwatorów jako coś co można było przewidzieć. 

Teorię czarnych łabędzi stworzył i rozwinął amerykański ekonomista, filozof  oraz trader Nassim Nicholas Taleb w swojej książce Czarny łabędź. O skutkach nieprzewidywalnych zdarzeń (ang. The Black Swan: The Impact of Highly Impropable). Jak tłumaczy tę idee sam twórca teorii: czarne łabędzie do czasu odkrycia przez europejczyków Australii wydawały się czymś nieprawdopodobnym (nierealnym), a jednak okazało się, że istnieją.

Przykładami wydarzeń określanych mianem czarnych łabędzi są: klęski żywiołowe, wojny, kryzysy gospodarcze, wynalezienie komputera, czy powstanie książki „Władca pierścieni”.

Czarne łabędzie jako zagrożenie

Czarne łabędzie są niezwykle niebezpieczne, nie tylko dlatego, że są zjawiskami bardzo rzadkimi. Z racji trudności oszacowania „kształtów” czarnych łabędzi – bardzo trudno jest oszacować ich wpływ na społeczeństwo i organizację. Wszystko to sprawia, że analiza ryzyk noszących cechy łabędzi jest niezwykle trudna, a często wręcz niemożliwa.

Jak zabezpieczyć się przed czarnymi łabędziami?

Przewidzenie wystąpienia czarnych łabędzi jest (niemal) niemożliwe. Dlatego też Nassim Nicholas Taleb radzi aby skupić się na budowaniu odporności na niespodziewane negatywne wydarzenia. Uwaga ta dotyczyć może wszystkiego: psychiki jednostki, odporności przedsiębiorstwa na problemy i zagrożenia, czy zdolności państwa do poradzenia sobie z niespodziewanym niebezpieczeństwem.

Niezależnie od silnie pesymistycznej charakterystyki czarnych łabędzi (nieprzewidywalny, przypadkowy charakter) można dodać tutaj jeszcze kilka wskazówek pozwalających ograniczyć związane z nimi niebezpieczeństwo:

• Bądź świadom, że czarne łabędzie się zdarzają;
• Spodziewaj się niespodziewanego – nie lekceważ ryzyk bardzo mało prawdopodobnych, w analizie ryzyka uwzględnij także rzeczy niemal niemożliwe;
• Spójrz na ryzyko z perspektywy różnych obserwatorów (przykładowo jeśli III wojna światowa nie wydaje Ci się możliwa jeśli patrzysz na to ryzyko z perspektywy mieszkańca Polski, spróbuj spojrzeć na nie wcielając się też „w skórę” mieszkańca dajmy na to Japonii, czy Rosji;
• Wykorzystaj „spokojny czas” na to aby pracować nad zalecaną przez Taleba odpornością.