Raporty światowego ryzyka – jak możesz wykorzystać je w zarządzaniu organizacją

Raporty ryzyka dla świata to nie tylko świetne źródło informacji o bieżącym krajobrazie światowego ryzyka, ale przede wszystkim realne wsparcie organizacji – zarówno w wymiarze zarządzania strategicznego, jak i w ramach klasycznego zarządzania ryzykiem. We wpisie znajdziesz odpowiedź na pytanie co konkretnie daje lektura takich raportów, znajdziesz w nim także omówienie trzech bodaj najpopularniejszych publikacji o tym charakterze. 

Raporty ryzyka i ich rodzaje

Lektura zróżnicowanych raportów ryzyka to chleb powszedni każdej osoby odpowiedzialnej za zarządzanie bezpieczeństwem organizacji bądź pełniącej istotną rolę w ramach jakiegoś systemu zarządzania odnoszącego się do ryzyka (m.in. mendżerów ryzyka, compliance oficerów, menadżerów ds. jakości, audytorów, a także wszystkich specjalistów branżowych odpowiadających za obszary takiej jak m.in. RODO, AML, BHP itd.).

Raportów ryzyka jest cała masa, a wiele z nich jest dostępnych zupełnie za darmo. Z grubsza możemy podzielić je według dwóch kluczowych kryteriów:

A) zakres tematyki na jakiej skupia się raport

B) poziom zarządzania do jakiego odnosi się raport

I tak w ramach pierwszego kryterium (A) możemy wyróżnić raporty odnoszące się do szeroko rozumianego ryzyka (dla ludzkości, świata, biznesu) oraz raporty skupione na mniej lub bardziej doprecyzowanym obszarze ryzyka – tzw. obszarze „branżowym” (np. cyberbezpieczeństwo, ochrona danych osobowych, nadużycia finansowe, handel podrabianymi produktami itd.).

Z kolei w ramach drugiego kryterium klasyfikacji (B) możemy spotkać raporty odnoszące się do wysokiego poziomu zarządzania (tzn. do wymiaru strategicznego) oraz raporty zawierające przydatną wiedzą dla poziomów niższych, tj. dla zarządzania na poziomie taktycznym i operacyjnym (a więc – w dużym uproszczeniu – organizacyjnej codzienności).

W dzisiejszym wpisie pochylimy się nad trzema przykładami raportów o charakterze strategicznym. Ich właśnie strategiczny charakter sprawia, że są one lekturą obowiązkową nie tylko „bezpieczników” (osób zajmujących się bezpieczeństwem organizacji), ale także, a może przede wszystkim, dla osób odpowiedzialnych za strategię biznesową organizacji.  

Trzy raporty światowego ryzyka, których nie możesz zignorować

Rokrocznie publikowanych raportów światowego ryzyka (a więc odnoszących się do strategiczne poziomu zarządzania i równocześnie wielu obszarów ryzyka) jest co najmniej kilka. Ja szczególnie polecam trzy następujące:

• The Global Risks Report – publikowany przez World Economic Forum
• Allianz Risk Barometer – będący opracowaniem firmy ubezpieczeniowej Allianz
• Top Risk – czyli produkt intelektualny amerykańskiego think tanku Eurasia Group.

Wszystkie trzy raporty publikowane są początkiem roku, co sprawia, że w tym właśnie czasie warto zaplanować w swojej organizacji przegląd ryzyka, a także strategii biznesowej i odpowiedzieć sobie, czy ogólnoświatowy krajobraz ryzyka, a także trendy zidentyfikowane w raportach, nie kolidują z naszymi zamierzeniami i założeniami. 

Dlaczego warto korzystać z raportów światowego ryzyka

Istnieje przynajmniej kilka powodów, dla których warto poświęcić swój czas i energię na lekturę omawianych tutaj raportów.

• Dają okazję na szybkie zapoznanie się z aktualnym krajobrazem ryzyka.
• Stanowią cenne źródło darmowej wiedzy na temat stanu i kierunków zmian makrootoczenia organizacji, w tym pojawiających się wyzwań – a to wszystko ma wpływ zarówno na strategię jak i na ryzyko na stricte operacyjnym poziomie.
• Zidentyfikowane w ich ramach czynniki można wykorzystać jako wkład do własnej analizy otoczenia organizacji (np. w ramach metody PEST), która jest istotnym elementem wielu systemów  zarządzanie bezpieczeństwem (m.in. tych tworzonych w oparciu o standardy ISO 31000, ISO 27001, czy ISO 37301).
• Są punktem odniesienia dla przyjętych strategii biznesowych (pomagają odpowiedzieć na pytanie, czy przyjęta strategia ma w ogóle szanse powodzenia).
• Wskazane w raportach ryzyka można uwzględnić bezpośrednio we własnej analizie ryzyka bądź w ich ramach zidentyfikować bardziej precyzyjnie zagrożenia odnoszące się do naszej organizacji.
• Przydają się zarówno w pierwotnej analizie ryzyka, jak i w okresowych (np. corocznych) przeglądach takiej analizy.   

Wszystko to sprawia, że przytoczone raporty stanowią świetne źródło wiedzy: przydatne zarówno z punktu widzenia zarządzania bezpieczeństwem organizacji, jak i z punktu widzenia jej działalności stricte biznesowej.

Warto korzystać z tych trzech źródeł jednocześnie, gdyż każde z nich przyjmuje nieco odmienną perspektywę: poznawczą, ideologiczną, koncepcyjną, a także bazuje na innej metodologii. Wykorzystanie trzech raportów zapewnia pewną doza intersubiektywności, ta z kolei zmniejsza niebezpieczeństwo utknięcia w jednej „bańce”, co bezpośrednio rzutuje na trafność i rzetelność identyfikacji ryzyka.

WAŻNE: Oczywiście nie sugeruję, że tylko trzy raporty omówione w tym wpisie są warte uwagi. Bez wątpienia należy szukać i korzystać także z innych opracowań. Niemniej, trzy przedstawione tutaj publikacje, to „sprawdzone marki” cieszące się powszechnym uznaniem w analitycznym świecie.  

Korzystając ze światowych raportów ryzyka (niezależnie czy z trzech powyższych, czy jeszcze z jakichś innych) trzeba pamiętać, że ujawniają one znaczną „część” ryzyka, na które narażone są organizacje, ale najciekawsze jest ryzyko, którego twórcy tego typu opracowań nie dostrzegli. Innymi słowy, raporty te nie ujawniają pełnego krajobrazu ryzyka i nie możemy o tym zapominać! 

W dalszej części wpisu omówimy pokrótce trzy wskazane wcześniej popularne raporty światowego ryzyka.

The Global Risks Report – World Economic Forum

Najpopularniejszy z trzech raportów ryzyka prezentowanych w tym artykule. Trudno się temu dziwić, gdyż The Global Risks Report wydawany jest przez jedno z najbardziej wpływowych środowisk opiniotwórczych: w spotkaniach World Economic Forum (WEF) bierze udział wiele znaczących osobistości, w tym m.in. czołowi politycy państw odgrywających ważną rolę we współczesnym świecie.

Środowisko WEF wprost nawiązuje do idei globalizmu, co przekłada się na zawartość corocznych wydań The Global Risks Report. Raport skupia się na ryzykach powiązanych z ogólnoludzkimi problemami takimi jak m.in. nierówności społeczne, bieda, pogarszający się stan środowiska naturalnego, wykluczenie technologiczne.

Zdanie autorów raportu mamy wpływ na przyszły kształt ryzyka, ale jego mitygacja wymaga działań na wysokim poziomie odpowiedzi (tj. międzypaństwowym, czy wręcz globalnym).

Pośród zalet The Global Risks Report możemy wskazać:

• Przedstawienie 32 globalnych ryzyk pogrupowanych w pięć kategorii – lista sama w sobie może się przydać w identyfikacji ryzyka bądź kategorii ryzyka dla naszej organizacji.
• Prezentację oceny ryzyka w trzech różnych perspektywach czasowych (rok, 2 lata i 10 lat).
• Próbę syntetycznego ujęcia ryzyka (pamiętajmy, że poszczególne kierunki ryzyka mogą na siebie oddziaływać) oraz ilustracji połączeń pomiędzy poszczególnymi ryzykami.
• Odnotowanie niebezpieczeństwa wystąpienia tzw. polikryzysów (polycrisis).
• Próbę szerszego uchwycenia działania środków oddziałujących na różne ryzyka.
• Podjęcie trudu spojrzenia w przyszłość, uchwycenia pewnych trendów i identyfikacji prawdopodobnych ich następstw.
• Szersze omówienie wielu z ryzyk wskazanych w raporcie z odwołaniem do sporej liczby wartościowych (ciekawych i rzetelnych) materiałów źródłowych.

Raport oprócz ryzyka dla świata, prezentuje także tabele ryzyka dla poszczególnych krajów, w tym Polski!

Metodologia The Global Risks Report

Raport prezentuje wyniki ankiety percepcji ryzyka uzupełnionej wywiadami. Próbę badawczą tworzy 1200 ekspertów z sieci WEF (edycja 2023r.), wśród nich znaleźli się m.in.: naukowcy, przedstawiciele biznesu i instytucji rządowych. Ponad połowa respondentów to przedstawiciele sektora prywatnego. Wśród badanych najliczniej reprezentowana była Europa, co implikuje dość europocentryczne spojrzenie na krajobraz światowego ryzyka. 

UWAGA: przedstawione informacje metodologiczne dotyczą edycji raportu z 2023r. (samo badanie było prowadzone w roku poprzednim). Podobnie sytuacja przestawia się z informacjami o metodologii dwóch kolejnych raportów. Niemniej można założyć, że koncepcja metodologiczna nie zmieni się w przyszłych edycjach badania (raportu).             

The Global Risk Report na rok 2023 można znaleźć tutaj.

Allianz Risk Barometer – Allianz

Jak wskazuje sama nazwa, Allianz Risk Barometer to raport silnie zakorzeniony w branży ubezpieczeniowej. Ma to swoje mocne jak i słabsze strony: z jednej mamy dostęp do spojrzenia na ryzyko dla biznesu z punktu widzenia profesjonalistów dysponujących dużą wiedzą i intuicją w tym temacie, z drugiej zaś spojrzenie to zawężone jest do optyki charakterystycznej dla klientów firmy Alianz, czy szerzej korporacyjnych klientów branży ubezpieczeniowej.

Bez wątpienia jednak, raport ten to świetne źródło wiedzy na temat tego co zagraża współczesnym przedsiębiorstwom. Pośród silnych stron Allianz Risk Barometer wymienić można:

• Koncentrację na ryzykach odnoszących się bezpośrednio do biznesu (w przeciwieństwie do omawianego wcześniej Global Risks Report).
• Przejrzystą ilustrację tego czy poziom ryzyka wzrósł czy zmalał w stosunku do zeszłego roku (jest to wartościowa informacja w kontekście okresowych przeglądów ryzyka).
• Zapewnienie bardzo szerokiego zestawu dodatkowych zestawień (m.in. rankingi ryzyka wg sektorów!).    
• W treści raportu znajduje się dość szczegółowe, opisowe omówienie wszystkich z 10 głównych ryzyk z przytoczonymi danymi ilościowymi, które mogą pomóc nam ocenić ryzyko, na jakie eksponowana jest nasza organizacja.
• Podział rankingów ryzyka na części świata, a nawet poszczególne kraje, co umożliwia bardziej szczegółowe spojrzenie i ocenę interesującego nas obszaru geograficznego.

Metodologia Allianz Risk Barometer

Próba objęła 2712 osób z 94 krajów, reprezentujących łącznie 23 branże (edycja z 2023 roku). Badanie wykonano wykorzystując coroczną ankietę ryzyka korporacyjnego, którą rozdysponowano wśród klientów firmy Alianz, brokerów oraz organizacji branżowych. Pośród odpytywanych znaleźli się również konsultanci ryzyka oraz profesjonaliści zajmujący się ubezpieczeniami korporacyjnymi. Większość odpowiedzi zebrano w dużych firmach, co wraz z dość silnym osadzeniem próby badawczej w branży ubezpieczeniowej można uznać za pewne zawężenie perspektywy.  

Allianz Risk Barometer z 2023r. można pobrać tutaj.

Załącznik z bardziej szczegółowymi danymi, w tym dla Polski, można znaleźć tutaj.

Top Risk – Eurasia Group

Top Risk to najprostsza i najkrótsza publikacja spośród prezentowanych tutaj raportów ryzyka. Mimo to nie można jej lekceważyć.

Raport Top Risk największą wagę przywiązuje do ryzyka politycznego, które nierzadko jest niedoceniana przez osoby zajmujące się zarządzanie ryzykiem. Warto wspomnieć, że także dwa wcześniej omawiane raporty wymiar ryzyka politycznego traktują raczej marginalnie, co mając na względzie fakt jak duży wpływ na biznes ma polityka – wydaje się błędem.  

Top Risk składa się w zasadzie z listy 10 głównych ryzyk przedstawionych w konwencji quasi scenariuszowej. Każde z nich jest rozwijane w ramach kilkustronicowej analizy o faktograficznym charakterze (co cechuje politologiczne podejście metodologiczne). Takie ujęcie pozwala na lepsze uchwycenie istoty konkretnego ryzyka, jego genezy i potencjalnych następstw. Realny wpływ prezentowanych niebezpieczeństw na naszą organizację musimy wydedukować z opisu sami. 

Metodologia Top Risk

Za raportem Top Risk 2023 stoi think tank Eurasia Group. Publikacja jest podsumowaniem diagnozy obecnego stanu świata oraz próbą wskazania potencjalnych kierunków rozwoju szczególnie istotnych ryzyk. Autorami raportu są Ian Bremmer i Cliff Kupchan.

W przeciwieństwie zatem do dwóch poprzednich raportów, ten jest typowo ekspercką diagnozą i prognozą o silnie politologicznym zabarwieniu.

Jako słabość metodologiczną należy wskazać przyjęcie mocno prozachodniego punktu widzenia na pożądany porządek świata, a co za tym idzie na krajobraz ryzyka. Z kart publikacji szczególnie silnie przebija się perspektywa interesów USA. 

Edycję z 2023r. można pobrać tutaj.

Podsumowanie

Raporty światowego ryzyka to nie tylko świetny sposób na szybkie zapoznanie się z aktualnym krajobrazem światowego ryzyka, ale także solidny zestaw informacji na temat czynników, które mają realny wpływ w zasadzie na każdą organizację (nas, naszych kontrahentów oraz konkurentów). Dobrze jest korzystać więcej niż z jednego źródła, dlatego wydaje mi się, że lektura trzech raportów zaprezentowanych w artykule to minimalna baza, którą warto rozszerzać – stosowanie do ambicji zamierzeń strategicznych oraz poziomu ryzyka na jakie eksponowana jest nasza organizacja.